Wat is een CVA?

Verschillende vormen

Het herseninfarct komt het meeste voor. Vanwege een dichtgeslibde ader (trombose) of een bloedstolsel dat een hersenslagader verstopt (embolie), krijgt een deel van de hersenen te weinig bloed waardoor het hersenweefsel afsterft. Ongeveer 80% van de beroertegevallen is een infarct.

Een hersenbloeding is het gevolg van een lek in een hersenbloedvat. Zo'n lek kan ontstaan door een zwakke plek in de bloedvatwand waardoor bloed de hersenen instroomt. Een voorbeeld is het knappen van een aneurysma (uitstulping in wand van een hersenslagader). Een hersenbloeding kan zich bevinden in het hersenweefsel (intracerebrale bloeding), maar soms ook tussen de hersenvliezen (subarachnoïdale bloeding of SAB). In ongeveer 20% van de beroertes gaat het om een hersenbloeding.

Een TIA staat voor Transient Ischaemic Attack: een tijdelijke doorbloedingsstoornis in de hersenen. Een TIA lijkt op een beroerte, maar gaat snel weer voorbij (meestal binnen een half uur). TIA's kunnen een voorbode zijn van een echte beroerte.

Oorzaak

Meestal is de slechte kwaliteit van de binnenwand van bloedvaten de oorzaak van een beroerte. Dit kan komen door ouderdom (aderverkalking), een ongezonde levensstijl, suikerziekte, te hoge bloeddruk of een verhoogd cholesterolgehalte.
De kans op een (nieuwe) beroerte kan daarom worden verkleind door niet te roken, gezond te eten en voor voldoende lichaamsbeweging te zorgen.

Een aangeboren afwijking aan de bloedvaten kan ook een beroerte veroorzaken. Een dergelijke aandoening wordt vaak pas gediagnosticeerd na het optreden van een beroerte.

Symptomen

Een beroerte ontstaat plotseling en kan gepaard gaan met bewusteloosheid. Symptomen kunnen zijn:

• verlammingen in het gezicht (scheve mond bijvoorbeeld);
• warrig spreken en denken;
• verlammingen (meestal aan één zijde van het lichaam);
• verstoring of verlies van het gezichtsvermogen;
• verdoofd gevoel in arm, been of gezicht:
• tintelingen;
• ernstige hoofdpijn (meestal bij bloeding);
• duizeligheid en evenwichtsstoornissen

Let op: deze symptomen kunnen zich in verschillende combinaties voordoen en een aanwijzing zijn voor zowel een beroerte als een TIA. Bij een TIA verdwijnen deze symptomen binnen een dag, meestal binnen een half uur.

Gevolgen

Ongeveer éénvijfde van de slachtoffers overlijdt binnen een jaar nadat ze voor het eerst zijn opgenomen in het ziekenhuis; degenen die overleven kampen vaak met zowel lichamelijke als geestelijke stoornissen. Na zo'n twee jaar is er weinig verbetering meer merkbaar, maar kan een patiënt nog wel beter leren omgaan met de overgebleven beperkingen.
De zeer uiteenlopende gevolgen van een beroerte kunnen worden verdeeld in lichamelijke (o.a. verlamming, incontinentie), emotioneel/ gedragsmatige (o.a. geen rem op emoties, depressie) en cognitieve gevolgen. Met de laatste bedoelen we o.a. trager denken, geheugenzwakte, afasie (problemen met taal, spreken, lezen en schrijven), apraxie (moeite met meervoudige handelingen), neglect (een linker- of rechterhelft van het lichaam verwaarlozen), agnosie (niet meer herkennen van personen of voorwerpen).

Bekijk hier ook een overzicht van gevolgen op de lange termijn van niet-aangeboren hersenletsel, zoals een beroerte.

Behandeling

De behandeling van een beroerte kan onderscheiden worden in drie fasen. De acute fase, de herstel- of revalidatiefase en de chronische fase.

De acute fase is de eerste fase na het ontstaan van de beroerte. Hierbij is het van belang snel een arts te waarschuwen door 112 te bellen. Ook als de symptomen binnen een half uur weer verdwijnen, zoals bij een TIA, moet men zo snel mogelijk door een arts gezien worden. TIA's kunnen een voorbode zijn van een echte beroerte.

De revalidatie richt zich met name op het weer oppakken van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL) zoals wassen, aankleden en eten. Daarnaast is er bijvoorbeeld logopedie om het spreken te verbeteren en fysiotherapie voor het bewegen. In een later stadium is er ook cognitieve revalidatie mogelijk.

Tot ongeveer een jaar na de beroerte kunnen de beschadigingen in de hersenen en de gevolgen waar de getroffene mee te maken krijgt, nog in enige mate herstellen. Dit gebeurt vooral wanneer er door getroffenen en zorgverleners actief gewerkt wordt aan de gevolgen door bijvoorbeeld de revalidatiebehandeling, zodat de getroffene zo zelfstandig mogelijk kan functioneren. Deze fase heet dan ook de herstel- of revalidatiefase.

De chronische fase beslaat de hele periode na de revalidatiefase en is gericht op verwerking, acceptatie, leren omgaan met blijvende beperkingen en ondersteuning van de mantelzorg. In deze fase zal de mate van herstel dalen.

Kijk bij de veelgestelde vragen voor meer informatie over vliegen of autorijden na een beroerte.

Cijfers

Jaarlijks krijgen ongeveer 45.000 Nederlanders een beroerte, waarvan ongeveer éénvijfde overlijdt binnen een jaar nadat ze voor het eerst zijn opgenomen in het ziekenhuis. Beroerte is de tweede doodsoorzaak bij vrouwen en de derde doodsoorzaak bij mannen in Nederland. Het is tevens de belangrijkste oorzaak van invaliditeit. In driekwart van de gevallen treft beroerte iemand ouder dan 65 jaar.

Op dit moment zijn er naar schatting 174.000 mensen die een beroerte hebben gehad.

Wilt u nog meer informatie vinden over niet-aangeboren hersenletsel? Klik hier voor de website van Stroke Service Zaanstreek.